Premiera "Nasego godanio" za nami

18 marca 2019 r. w „Kinie za Rogiem” w Rzeczniowie odbyła się premiera książki pt. Nase godanie. Język mieszkańców Podkońc i okolic autorstwa Marioli Kruk. Organizatorem spotkania była Gminna i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Rzeczniowie.

Na spotkanie licznie przybyli zaproszeni goście, mieszkańcy gminy Rzeczniów – w tym oczywiście Podkońc, bliscy autorki, m.in. przedstawiciele środowiska bibliotekarskiego oraz nauczycielskiego, a także przedstawiciele władz: Karol Burek – Wójt Gminy Rzeczniów oraz Maria Węgrzecka – Wicestarosta Powiatu Lipskiego. Całość spotkania poprowadziła Krystyna Wójtowicz – Dyrektor Gminnej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Rzeczniowie.

Książka Nase godanie. Język mieszkańców Podkońc i okolic jest owocem pracy Marioli Kruk – rodowitej mieszkanki Podkońc i miłośniczki tej miejscowości. Mariola Kruk jest także autorką bloga podkonce.blogspot.com, bibliotekarką oraz animatorką społeczną. Interesuje się historią, tradycją, ginącymi zawodami wsi ze szczególnym uwzględnieniem swojej rodzinnej miejscowości. Aby ocalić wspaniałe historie przechowywane w pamięci mieszkańców przeprowadza wywiady, zbiera stare fotografie dotyczące ludzi, historii, wydarzeń. Dokumentuje również bieżące wydarzenia.

Nase godanie dotyczy języka gwarowego mieszkańców Podkońc i okolic, pokazuje również różne elementy życia dawnych lat. Główny trzon książki stanowi spis wyrazów i wyrażeń gwarowych oraz potocznych wraz z wybranymi przykładami ich użycia. Pojawiły się tutaj także formy niektórych imion męskich i żeńskich, używanych dawniej i obecnie, a także nazwy żon tworzone od imienia męża (nie było Florentyny, Heleny a Jankowo, Pieczkowo). Znajduje się tutaj wykaz nazw miejscowości na terenie gminy Rzeczniów wraz z nazwami zwyczajowymi lasów, łąk, pól, stawów, mokradeł, pastwisk oraz dróg i dróżek. Wiele tych nazw nie ma już swych fizycznych odpowiedników. Niektóre wyszły z powszechnego użycia, a część zmieniła brzmienie.

Publikację urozmaicają fotografie autorstwa Marioli Kruk, przedstawiające wizualizację niektórych haseł słownikowych. Pojawia się także dialog w gwarze, którego bohaterkami są Wichta i Jankowo. Autorką dialogu również jest Mariola Kruk.

Ciekawostką jest to, że i okładka książki powstała według jej pomysłu. Natomiast wykonaniem projektu zajęło się Wydawnictwo Kurza Stopka, które odpowiada za skład, opracowanie graficzne oraz druk.

Opracowanie wzbogaca tekst dr Moniki Kresy z Zakładu Historii Języka Polskiego i Dialektologii Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Podczas premiery książki nie zabrakło rozmowy z autorką, która podziękowała wszystkim tym, którzy przyczynili się do powstania tytułu. W tym, dr Magdalenie Wanot-Miśturze – Prezes Fundacji Języka Polskiego, Karolowi Burkowi – Wójtowi Gminy Rzeczniów, Krystynie Wójtowicz – Dyrektor Gminnej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Rzeczniowie, Sławomirowi Śmieciuchowi – Staroście Powiatu Lipskiego, osobom prywatnym oraz rodzinie. Mariola Kruk opowiedziała, dlaczego Nase godanie powstało i czy cel, który przyświecał powstawaniu książki, został osiągnięty. „Zbierając te słowa najbardziej zależało mi na zachowaniu dla młodych pokoleń wartości języka wiejskiego, bo przecież to jest część naszej kultury narodowej, którą warto przekazywać” – mówiła. – „Osobiście uznam, że osiągnęłam swój cel tylko wtedy, gdy choć jedna osoba dzięki tej rodzimej gwarze zawartej w książce przeniesie się do cudownej krainy, jaką jest kraina beztroskiego dzieciństwa.” Takich wspaniałych podróży ścieżką dawnej mowy autorka życzyła wszystkim zgromadzonym w „Kinie za Rogiem”.

O języku mieszkańców Podkońc i okolicznych wsi, w sposób naukowy aczkolwiek przystępny i ciekawy, opowiedziała dr Monika Kresa (autorka wstępu książki) z Zakładu Historii Języka Polskiego i Dialektologii Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Dr Monika Kresa wyjaśniła zebranym skąd wzięła się gwara i co na nią wpłynęło w odniesieniu do książki Nase godanie. Zauważyła także, że wsłuchując się w wypowiedzi poszczególnych osób można odgadnąć skąd pochodzą – właśnie z powodu regionalizmów, których często nieświadomie używają. Postępując zgodnie z powiedzeniem „Opowiedz mi coś a ja ci powiem skąd pochodzisz” można wiele dowiedzieć się o języku regionalnym z różnych stron Polski.

Głos zabrał również Karol Burek – Wójt Gminy Rzeczniów, zaznaczając, że takie publikacje na terenie gminy są potrzebne i że pomysły stworzenia kolejnych nadal będą wspierane. „Takie działania są niezbędne do tego, aby nasza społeczność rozwijała się, ale także żyła tradycją. Wątki naszego życia sprzed lat powinny pojawiać się współcześnie” – mówił.

Krystyna Wójtowicz – Dyrektor Gminnej i Powiatowej Biblioteki w Rzeczniowie, która całą uroczystość poprowadziła oraz przeprowadziła rozmowę z autorką, wymieniła już istniejące publikacje dotyczące regionu i zaznaczyła ich ważność. Opowiedziała także o pracy nad książką Nase godanie. Podsumowując spotkanie powiedziała: „Dołączyłaś koleżanko do grona regionalistów na naszym terenie, którzy po prostu dbają o tę swoją najbliższą ojczyznę.”

Dodatkowo, w trakcie premiery książki można było obejrzeć prezentację zdjęć eksponatów związanych z wsią, przygotowaną przez Mariolę Kruk.

Spotkanie uświetnił występ mieszkanek Podkońc – Barbary Moskwy i Doroty Dziury, które wykonały tekst w gwarze pochodzący z książki; występ mieszkanek Podkońc – Barbary Moskwy, Doroty Dziury, Barbary Piątek, Edyty Nowakowskiej i Marii Glisty, przy akompaniamencie akordeonowym Stanisława Grudniewskiego (także z Podkońc) zatytułowany „Na swojską nutę” oraz występ chóru „Rzeczniowiacy”.

„W casie ty schocki, mozno beło pogodać po nasemu, posłuchać i połoglondać wystempów, porobić przypuminków z downych lot. Beło pieknie.”

Tekst i fot. A. Kruk